Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) onderzocht, voorafgaand aan de Tweede Kamerverkiezingen die op 22 november worden gehouden, hoe het is gesteld met het vertrouwen in de politiek, wat Nederlanders verwachten van een nieuw kabinet en waar volgens hen meer of minder geld aan moet worden uitgegeven. Uit het onderzoek blijkt dat het vertrouwen in de politiek nog steeds laag is. Mensen verlangen dat een nieuw kabinet de maatschappelijke problemen die er nu zijn --bijvoorbeeld op het gebied van inkomen, immigratie en wonen-- aanpakt en zorgt voor goede zorg en goed onderwijs. Ook vinden ze dat de politiek meer daadkracht moet tonen en beter moet luisteren naar de wensen van burgers. Burgers hebben hoge verwachtingen van een nieuw kabinet, maar weinig hoop dat er ook echt iets verandert. Aan dit onderzoek deden in augustus 1339 LISS panelleden mee.

Negatieve stemming over samenleving en politiek
Vóór de val van het kabinet Rutte IV was de publieke stemming negatief. Een meerderheid van de Nederlanders was somber over de richting waarin Nederland zich ontwikkelt (51% is somber; 21% vindt dat het de goede kant opgaat) en 59% is ontevreden over de Haagse politiek. Een meerderheid (58%) geeft de Tweede Kamer en de regering een onvoldoende. Ook na de val van het kabinet bleef het vertrouwen in de politiek laag in vergelijking met de afgelopen vijftien jaar. De belangrijkste reden voor die negatieve stemming is dat mensen een opeenstapeling van maatschappelijke problemen zien en vinden dat de politiek ze niet oplost.

Een reeks aan zorgpunten
In de afgelopen periode zijn er niet één of twee belangrijke zorgpunten, maar een groot aantal. Veelgenoemde problemen zijn het disfunctioneren van de politiek dat wordt ervaren, te grote inkomensverschillen, stijgende prijzen van levensonderhoud en toename van de armoede, te veel immigratie en problemen bij de asielopvang, het tekort aan betaalbare woningen, de manier van samenleven (intolerantie, gebrek aan saamhorigheid), en te veel óf juist te weinig aandacht voor klimaat en stikstof. Mensen verwachten dat een nieuw kabinet deze problemen aanpakt, maar ook dat zij zorgt voor een goede staat van de gezondheidszorg, onderwijs en veiligheid op straat. Dus, burgers verwachten dat het nieuwe kabinet problemen oplost en de publieke sector op peil houdt.

Verwachting nieuw kabinet: daadkracht en luisteren
De (landelijke) politiek zelf is voor velen een bron van zorg en mensen verwachten ook op dit gebied verbeteringen van een nieuw kabinet. Daarbij gaat het ten eerste om het met daadkracht aanpakken van problemen, en ten tweede om het beter luisteren naar wat mensen willen. 

Dit nieuwsbericht van het SCP is onderdeel van het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB): het doorlopende onderzoek van het SCP naar de stemming in het land. 

Bron: De tekst is een bewerking van het nieuwsbericht van het SCP van 24 oktober 2023.