In de wetenschap en bij ethische toetsingscommmissies leeft regelmatig de vrees dat onderzoek naar trauma deelnemers afschrikt of dat het leidt tot vertekende resultaten. Want meedoen aan onderzoek over trauma kan emotioneel zwaar zijn. Toch geven veel mensen aan dat ze hun deelname aan dit soort onderzoeken als positief ervaren.
Onderzoeker en gezondheidspsycholoog Peter van der Velden is werkzaam bij Centerdata en is gespecialiseerd in onderzoek naar stress, (collectief) trauma en mentale gezondheid. Hij onderzocht, samen met collega’s, of mensen die een eerste vragenlijst over traumatische ervaringen als belastend ervaarden, daarna minder vaak meededen aan vervolgmetingen Hiervoor werden data uit het LISS panel gebruikt.
Heeft emotionele belasting invloed op vervolgdeelname?
Ongeveer 7% van de deelnemers vond de eerste vragenlijst zeker emotioneel belastend. Uit de analyses bleek dat deze groep daarna niet minder vaak meedeed aan de vervolgmetingen dan deelnemers die de eerste vragenlijst niet als belastend hadden ervaren. Ook bij de derde vragenlijst over trauma was de deelname even hoog onder mensen die de eerste twee metingen als zwaar hadden ervaren als bij mensen die deze metingen niet als belastend hadden ervaren. Andere negatieve gevoelens of gedachten over de vragenlijst hadden geen invloed op deze resultaten. De uitkomsten bleven hetzelfde bij mensen die een traumatische of ingrijpende gebeurtenis hadden meegemaakt, of die symptomen van posttraumatische stressstoornis (PTSS) hadden.
Geen bewijs voor vertekende resultaten door verminderde deelname
Er werd dus geen bewijs gevonden dat het emotioneel belastend vinden van een vragenlijst over trauma leidt tot minder deelname aan vervolgonderzoek. Dit betekent dat de onderzoeksresultaten niet vertekend raken. De zorgen van medische, ethische of toetsingscommissies over mogelijke schade door dit soort vragenlijsten kunnen dan ook verder worden verminderd.
Conclusie
Traumagerelateerde vragenlijsten kunnen emotioneel belastend zijn en dit kan meedoen aan vervolgonderzoeken ontmoedigen, en dat zou vertekende resultaten kunnen opleveren. Maar in deze studie onder een brede groep deelnemers werd geen bewijs gevonden dat emotionele belasting ook echt leidt tot lagere deelname aan vervolgmetingen. Dit wijst erop dat zorgen over de negatieve gevolgen van traumagerelateerde vragenlijsten minder groot hoeven te zijn, zowel in de wetenschap als in de klinische praktijk.
Bron: Peter G. van der Velden, Lutz Wittmann, Carlo Contino, Joris Haagen en Marcel Das (2025), Does the emotional burden of participating in trauma-related surveys discourage future participation? A population-based study, European Journal of Psychotraumatology, 16, 1.
